Gaziantep'in Yetiştirdiği Tarihi Şahsiyetler.

Gaziantep'te birçok  tarihi şahsiyetler, tanınmış kişiler yetiştirmiştir. Bunlar arasında devlet adamları, alimler, şair, ozanlar, yazarlar, hattatlar, kahramanlar ve askeri şahsiyetler bulunmaktadır. Bu bölüme bilinen kişilerden bir bölümünü almış bulunuyoruz.

1-DEVLET ADAMLARI:

Ayni-Mahmut Bedrettin
(1360-1451): Devlet adamı, Ayni'yi Antep'te kadılık eden babası yetiştirmiştir. Kadı yardımcısı olmuş, Suriye ve Hicaz'da bulunmuştur. Mısırın başkenti'de kadılık, müderrislik, evkaf nazırlığı gibi görevler yapmış, Mısır'ın Bizans İmparatorluğu'nda elçiliğini yapmıştır. 20 kadar yapıtı vardır. Tanınmış kişi yapıtı İkdül-Cüman-Fi tarihi Ehli-z Vakit isimli 24ciltlik tarihidir 

İbrahim Bali:
15.yy.'da yaşamış, devlet ve bilim insanıdır. Mısır Memlük Devleti'nin Osmanlı Devleti nezdinde elçiliğini yapmıştır. 1487'de yazdığı 13 bin beyitlik Hikmetname isimli ansiklopedik yapıtı meşhurdur.

Kocabattal (Battal Hacı Mehmet Ağa):
18.yy.'da yaşamış yerel yönetici ve buyruklardandır. Şehirde pekçok cami, medrese ve hayır yerinin kurucusudur.

Nuri Mehmet Paşa (1763-1883): 
Antep Sancak Beyliği yapmıştır. Şairdir, divanı vardır.

Kadri Mehmet Paşa (1832-1883): 
Osmanlı şehir içi posta işi Hukuk mektebi onun vaktinde heyetmiştir. PTT, bayındırlık, Ticaret bakanlıkları yapmış, Başbakanlık görevinde bulunmuştur. 

Münif Paşa (1829-1910): 
Osmanlı Yargıtay Bakanlığı, Tahran Elçiliği, Ticaret ve Ulusal Eğitim Bakanlığı, Profesörlük yapmıştır. 20'den fazla yapıtı vardır. Mecmua-i Fünun isimli ( Türkiye'de ilk kez çıkan ilmi ve edebi) mecmuanın kurucusudur. 

İshak Paşa (1808-1910): 
Şam Valiliğinde, Hersek ve Kıbrıs Mutasarrıflığında bulunmuştur. Şiirleri de vardır.

Ali Cenani:

Cumhuriyet Dönemi Ticaret Bakanlarındandır.

Cemil Sait Barlas: 
Ticaret ve Devlet Bakanlığı yapmıştır.

Kamil Ocak (1914-1969): 
Devlet ve Gençlik ve Spor Bakanlığı görevinde bulunmuştur. Gaziantep Kapalı Spor Salonu ve Şehir Stadyumu'nın kurucusudur.

Keyvan Bey:
Yerel Türk beylerindendir. Handan Bey:Yerel beylerden olup cami ve medrese kurucusudur.Sungur Bey:Yerel beylerdendir. Vakıf, cami ve medrese kurucusudur. Mihail Bey:Mihailiye Medresesi'nin kurucusu ve yerel Türk beyidir. 

Ferit Arsen: 
Kurtuluş Savaşı'nda Antep savaşlarını yöneten Kurul-i Merkeziye Başkanı'dır. Milletvekilliği yapmıştır. 

Cemil Alevli (1901-1972): 
Mehlika Alevli İlkokulu ve İsimsiz İlkokulu binalarını yaptırmıştır, Gaziantep Koleji'ni, Gaziantep Tekstil Sanayii'nin gelişmesine yardımcı olmuştur. Milletvekilliği yapmıştır. 

2-DİN BİLGİNLERİ VE SÖZLÜK YAZARLARI :

Mütercim Asım (1755-1819): 
Antep'te doğmuştur. İlk bilgilerini babası Şeriye Mahkemesi Başkatibi Mehmet Cenani Efendi'den almıştır. Arapça, Farsça öğrenmiş Türkçe, Arapça ve Farsça manzumeler yapmıştır. Bir ara Antep'te mahkeme katipliği yapmış, sonra Mehmet Nuri Paşa'nın divan katibi olmuştur. İstanbul'da 1791'de başladığı "Burhan-ı Kaatı" tercümesini altı senede bitirmiş ve Padişah III. Selim'e sunmuştur. Padişah bu çalışmasına karşılık ona bir hane, medresserüüsu (bilginlik mertebesi) ve fazlaca para bağışı yapmıştır. Mütercim Ahmet Asım, 1798'de Tuhfe-i Asım isimli Arapça-Türkçe manzum sözlüğünü yazmış ve Siyer-i Halebi'yi Türkçeye çevirerek III. Selim'e sunmuştur. 1802'de Hacca gitmiş 1805'te Kamus-u, Türkçeye çevirmeye başlamıştır. Kamus tercümesini 1810'da bitirmiş, Padişah II.Mahmut'a sunmuştur. Padişah onu Süleymaniye Müderrisliği'ne yükseltmiştir. Sonra da Selanik Kadılığı'na getirilmiştir. 1819'da vefat etmiştir. Mütercim Asım, dil çalışmalarına liderlik etmiştir. Şairliği ve tarih çalışmaları vardır. Gazali'den İhya-i Ulum-u çevirmiştir. Onun en ehemmiyetli tercümesi Kamus'tur. Arapçadan Arapçaya çevrilmiş bir sözlüktür. Asım, bu Kamus'u Türkçe'ye çevirmiştir. Kendi döneminde Kamus, dalında bir çığır açmıştır. Bu yüzden bu ünlü tercümesi oldukça ehemmiyetlidir. Tuhfe-i Asım (Arapça-Türkçe sözlük ), Asım Tarih, Çeviri-i Siyer-i Halebi isimli tercümelerive bir divanı vardır. 

Ayni (1766-1837): 
Osmalı şair ve yazarıdır. Ayni Hasan Efendi, Darende, Maraş ve Elbistan gibi merkezlerde bulunmuş, 1790'da İstanbul'a gidip medrese öğrenimi görmüştür. Saraya yakın kişilerle ilişki kurmuştur. 1831'de Babıali'de Arapça ve Farsça öğretmenliğine getirilmiştir. Ayni'nin Türkçe, Arapça manzum sözlükleri yanında en ehemmiyetli yapıtı Saikname'dir. 1788-1836 seneleri arasındaki dönemin olaylarını kaplayan bu yapıtın de yapılan yapıları ve onarımlara geniş yer vermiştir. Nusretname isimli başka bir yapıtı de silahlı güçteki düzensizlikleri ifade ettiğinden ehemmiyetli sayılmaktadır. 

Şeyh (Bilgin) Ahmet:
17.yy.da yaşamıştır. Arapça-Türkçe Nazm-ül Leallügat kitabı vardır. 

Fedai: 
Tuhfe-i Fedai isimli manzum lügatın yazarıdır. 17.yy. şair ve dilcilerindendir.

Ayni Abdurrahman: 
Zeynettin tuhfesi isimli manzum lügatın yazarıdır. Şerh-i Dürür, Şerh-i Semsiye, Şerh-i Nihaye gibi yapıtları ile tanınmıştır. 

3- DİN BİLGİNLERİ:

Şeyh (Bilgin) Zülfünun: 
14.yy.da yaşamıştır. Hanefi fıkıh bilginidir 

Fakih Mustafa Sait Efendi (1787-1862):
Tanınmış kişi fıkıh kitabı Mültakal Abhur'a yazdığı 4 ciltlik şerhi meşhurdur. Bilinen hukukçulardandır.

Mehmet Hünip Ayıtabi: 
18.yy. din bilgini ve hukukçusudur. Müderrislik ve Anadolu Kazaskerliği yapmıştır. Es-Serahsinin Devletler Hukuku konusunda yapıtını Türkçeye çevirmiştir. 

Tefsiri Mehmet Efendi: 
17.yy.da yaşamıştır. Tefsir biliminde ün kazanmıştır. Tefsir-i Tibyani Türkçeye çevirmiştir.

Şahveli:
15.yy.da yaşamıştır. Halveti Tarikatı Şeyhleri'nden ve cami kurucularındandır.

Mehmet Vakıf Tazebay:
Kilisli Bilgin Efendi diye tanınmıştır. Mutasavvıf ve Hanefi fıkhı bilginlerindendir. 1965'te can vermiştir.

Arzi Mehmet Dede (?-1664): 
İstanbul'da Galata Mevlevihanesi'nde Adem Dede'ye "mürit" olmuş, 1652'de Mevlevihanenin Postnişinliğine getirilmiştir. Tasavvufçu olup, lirik gazel ve rübaileriyle de tanınmıştır. 

Diğer Din Bilginleri: 
Şeyh Ali-yül Muini:İslam Hukukçusudur, Mevlana Alaeddin, Fakih:Şeyh Cibril, Usul-i Fıkıh Alimi, Şeyh Hayrettin, İslam Hukukçusu, Şeyh Carullah ve Şeyh İlyas, İslam Hukuk Bilginleridir.

TANINMIŞ KİŞİ GAZİANTEPLİLER

DİLCİ - EDEBİYATÇI-ARAŞTIRMACI

Ömer Asım Aksoy Cemil Cahit Güzelbey Beşir Göğüs Prof. Cahit Tanyol Mehmet Solmaz Adaletli Dai Onat Kutlar Ülkü Tamer Mithat Enc Nejdet Mullimoğlu Ali Cevaz Ali Fuat Bilen Ömer Özbaş Hüseyin Beyaz Tamer Abuşoğlu Muhtar Körükçü Bülent Ağcabay

SANATÇILAR
Mehmet Erenler Saniye Dirim İsmail Gülgeç Akten Köylüoğlu Aslı Özen Aydın Parıltı Ahmet Geçgen Ayşe Rençper Bülent Özcan Bünyamin Akar Çetin Körükçü Elvan Atay Haşmet Zeybek Haydar Akboğa Hüseyin Akkaya Hülya Çalman Çetin Büyükkörükçü Mustafa Aslan Mazlum Yılmaz Murat Güneyligil M. Ali Dıyarbakırlıoğlu M. Emin Kuruçeren Nurten kale Sadık Aslankara I. Halil Aycan Şaban Pala Sait Suna Remziye Oğan Vahit Bozgeyik Prof. Dr. Necdet Yaşar Edip Akbayram Nizipli Deli Memet Hasan Hüseyin Haysiyet Akbağ Dr. Cemil Özbal Dr. Emin Kılıçka-le Halil Kahraman Mithat Enç (Yazar Öğrt.) Akif Dai (Arkeolog) Yağmur Dai (Piyano) Mesut Üstünel. 

BASIN MENSUPLARI 
Zeynep Göğüs Tahir Özyurtseven Aykut Tuzcu Mehmet Barlas Ali Atalar Ahmet Dur Ayfer Unsal Cengiz Halil Çiçek Demir Kanala Teoman Yazgan Fevzi Günenç Hınçal Uluç Karaca Bozgeyik M. Erhan Durukan Muhittin Çöloğlu Nurgül Balcıoğlu Nejdet Sevinç Osman Tuzcu. Samlı Güneş Uzman Sıhhat Yusuf Kemal Kaleli Mehmet Ali Bulut Oğuz Haksever 

BİLİM İNSANLARI 
Prof. Dr. Osman Barlas Prof. Dr. Besim Üstünel Prof.Dr Ali Görpe Prof. Dr. Asım Cenani Prof. Dr. İrfan Saygılı Prof. Dr. Cahit Tanyol Prof. Dr. Yılmaz Özyazgan Prof.Dr. Ali Kemal Göğüs Prof. Dr. Alaaddin Yavaşça Prof. Dr. Akgün Aydeniz Prof. Dr. Ahmet Sedat Çöloğlu Prof. Dr. Abdulkadir Ateş Prof. Dr. Asaf Ataseven Prof. Dr. Aytin Göktekin Prof. Dr. Engin Özgen Prof. Dr. Fatma Tülya Ocak Prof. Dr. Hadi Özbal Prof. Dr. Ahmet Özbal Prof. Dr. Hamit Işıklar Prof. Dr. Hayri Vuralhan Prof. Dr. Hüseyin Özdeğer Prof. Dr. Kenan Moratan Prof. Dr. Kazım Ergin Prof. Dr. Mehmet Beyli Prof. Dr. Mehmet Dinçtürk Prof. Dr. Naci Kepkep Prof. Dr. Necmettin Sökücü Prof. Dr. Orhan Özbal Prof. Dr. Semih Gözonar Prof. Dr. Semra Sökücü Prof. Dr. Uğur Hacıhanifioğlu Prof. Dr. Yalçın Göğüs Prof. Dr. Yusuf Ziya Müftüoğlu Prof. Dr. Zeynel Dinler Prof. Dr. Şakir Fadıloğlu Prof. Dr. Uğur Çevikbaş Prof. Dr. Yahya karslıgil Prof. Dr. Yılmaz Kafadar Prof. Dr. A. Bülent Oktay Prof. Dr. Ahmet Göğüş Prof. Dr. Abdulkadir Arpacı Prof. Dr. Alaettin Arpacı Prof. Dr. Atilla Müftüoğlu Prof. Dr. Aydın Barlas Doç. Dr. Bülent Açma Prof.Dr.İsmail Hakkı Özsabuncuoğlu Prof.Dr.Akif Güleç Prof.Dr.Ömer Turgay Göksel Prof.Dr.Levent Elbeyli Prof.Dr.Yavuz Coşkun